KABANATA IX : HURISDIKSYON AT MGA PAMAMARAAN SA PAGPAPATUPAD NG MGA KARAPATAN

Seksyon 65. Pagiging Pangunahin ng mga
Kinaugaliang/Katutubong Batas at mga Kaugalian. Ang mga hidwaan sa pagitan ng mga kapwa Katutubong
Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan ay
lulutasin sa pamamagitan ng kinaugaliang/katutubong
batas at kaugalian.
Seksyon 66. hurisdiksyon ng PKKP/NCIP. Ang
PKKP/NCIP, sa pamamagitan ng kanyang mga
Tanggapang Panrehiyon ang may tanging hurisdiksyon
(jurisdiction) o kapangyarihan sa lahat ng mga pag­ aangkin at hidwaan na tungkol sa mga karapatan ng mga
Katutubong Pamayanang Kultural/Katutubong
Pamayanan. Dahil dito, walang hidwaang idudulog sa
PKKP/NCIP maliban kung ang magkabilang panig ay
naubusan na ng lahat na kaparaanan ng panlunas na
itinatadhana sa ilalim ng kanilang mga kinaugaliang
katutubong batas. Sa katuparan ng layuning ito, gagawa
ng isang katibayan ang Kapulungan ng mga
Nakatatanda/Pinuno ng tribo na lumahok sa
pagtatangkang maayos ang hidwaang hindi rin nalutas,
na ang katibayan ay isang kondisyon bago ang
paghahain ng petisyon sa PKKP/NCIP maliban kung ang
magkabilang panig ay naubusan na ng lahat
nakaparaanan ng panlunas na itinatadhana sa ilalim ng
kanilang mga kinaugaliang/katutubong batas. Sa
katuparan ng layuning ito, gagawa ng isang katibayan
ang Kapulungan ng mga Nakakatanda/Pinuno ng tribo
na lumahok sa pagtatangkang maayos ang hidwaang
hindi rin nalutas, na ang katibayan ay isang kondisyon
bago ang paghahain ng petisyon sa PKKP/NCIP.
Seksyon 67. Mga Paghahabol sa Hukuman para sa
Paghahabol (Court of Appeals). Ang mga kapasyahan
ng PKKP/NCIP ay maaaring habulin sa Hukuman para
sa Paghahabol sa pamamagitan ng isang “Petition for
Review.”
Seksyon 68. Pagpapatupad ng mga Pasya, Gawad at
Kautusan. Sakaling sa pagtatapos ng panahong
nakatadhana ditto, walang paghahabol na mabubuo ang

sinuman sa magkatunggaling panig, ang Punong
Tagadinig ng PKKP/NCIP, sa sarili nitong pagkukusa
o mula sa kahilingan ng isang panig, ay magbibigay ng
isang “Writ of Execution ́utos sa pagpapatupad na
kinakailangan ng ‘sherif’ o ng wastong opisyal/tauhan
upang ipatupad ang pangwakas na pagpapasiay, kautusan o gawad ng Panrehiyong Punong Tagadinig
ng PKP/NCIP.
Seksyon 69. Mala­Hukumang Kapangyarihan ng
PKKP/NCIP. Ang PKKP/NCIP ay mayroong
sumusunod na mga lakas at kapangyarihan:
a. Magpahayag ng mga tuntuning at kautusan na
sumasaklaw sa pagdinig at pag­aayos sa mga
kasong ihinain ditto gayundin ang ibang may
kaugnayan sa mga panloob na tungkulin at
mga kautusan at tuntunin na maaaring
kailanganin sa pagpapatupad ng mga layunin
ng Batas na ito;
b. Mamamahala ng mgasinumpaang salaysay,
tawagin ang mga panig na may hidwaan, maglabas ng mga ‘subpoena’ na
nangangailangan ng pagdalo at pahayag ng
mga saksi o paggawa ng mga aklat, kasulatan, kontrata, talaan, kasunduan at iba pang
kasulatang may katulad na katangian na
maaaring mahalaga sa makatarungang
pagpapasya sa mga bagay na isinasailalim sa
pagsusuri o pagdinig na ginagawa sa
pagsasakatuparan ng Batas na ito;
k. Pigilin ang sinumang taong nanghamak o
lumapastangan sa hukuman, tuwiran man o
hindi, at magpataw ng kaukulang parusa para
dito;
d. Ipatigil ang alinman o lahat ng mga batas na
may kaugnayan o nagmula sa anumang
kasong nakasampa ditto kung saan, kung hindi
kagyat na mapipigilan, ay maaaring magdulot
ng maselan at di­mapagtatakpan pinsala sa
alinmang panig sa kaso o malubhang
maaapektuhan ang gawaing panlipunan at
pangkabuhayan.
Seksyon 70. Pansamantalang Utos sa Pagpigil
(Restraining Order) o “Preliminary Injucntion.” Walang mababang hukuman sa Pilipinas ang
magkakaroon ng kapangyarihan na magpalabas ng

anumang kautusan na nagpipigil (restraining order) o
kasulatan sa panimulang kautusan (writ of preliminary
injunction) laban sa PKKP/NCIP o alinmang kaso, hidwaan o pagtatalong nagmula, o kailangan sa
pagpapakahulugan sa Batas na ito at iba pang mga
kaugnay na batas hinggil sa mga Katutubong
Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan at sa
lupang ninuno.