KAPITULO IV KATUNGOD SA SELF-GOVERNANCE UG EMPOWERMENT

GIPADAYAG ni SEC. 13. Kaugalingong Pagdumala. - Giila sa Estado ang kinaiyanhong
katungod sa mga Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad sa pagdumala sa kaugalingon
ug pagdesisyon sa kaugalingon ug girespeto ang integridad sa ilang mga mithi, gawi ug
institusyon. Tungod niini, ang Estado mogarantiya sa katungod sa mga Lumadnong
Komunidad/Katawhang Lumad nga gawasnong mopadayon sa ilang ekonomikanhon, sosyal
ug kultural nga kalamboan.
GIPADAYAG ni SEC. 14. Suporta para sa Autonomous nga mga Rehiyon. - Ang Estado
magpadayon sa pagpalig-on ug pagsuporta sa mga awtonomiya nga rehiyon nga gimugna
ubos sa Konstitusyon sumala sa ilang gikinahanglan o gikinahanglan. Kinahanglan usab nga
dasigon sa Estado ang ubang mga Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad nga wala
maapil o gawas sa Muslim Mindanao ug mga Cordillera sa paggamit sa porma ug sulod sa
ilang mga paagi sa pagkinabuhi nga mahimong nahiuyon sa sukaranang mga katungod nga
gipasabot sa Konstitusyon sa Republika sa Pilipinas ug uban pang internasyonal nga giila nga
tawhanong katungod.
GIPADAYAG ni SEC. 15. Sistema sa Hustisya, Institusyon sa Pagsulbad sa Panagbangi, ug
Mga Proseso sa Pagtukod sa Kalinaw. - Ang mga Lumadnong Komunidad/Katawhang
Lumad adunay katungod sa paggamit sa ilang kaugalingong kasagarang gidawat nga mga
sistema sa hustisya, mga institusyon sa pagsulbad sa panagbangi, mga proseso o mekanismo
sa pagtukod sa kalinaw ug uban pang naandang mga balaod ug gawi sulod sa ilang
tagsa-tagsa ka komunidad ug nga mahimong nahiuyon sa nasudnong sistema sa legal ug sa
internasyonal nga giila nga tawhanong katungod.
GIPADAYAG ni SEC. 16. Katungod sa Pag-apil sa Paghimog Desisyon - Ang mga
Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad adunay katungod sa pag-apil sa hingpit, kon sila
ang mopili, sa tanang lebel sa paghimog desisyon sa mga butang nga mahimong makaapekto
sa ilang mga katungod, kinabuhi ug kapalaran pinaagi sa mga pamaagi nga ilang gitino ingon

man sa pagpadayon ug pagpalambo sa ilang kaugalingong lumad nga politikanhong mga
istruktura. Tungod niini, ang Estado kinahanglan magsiguro nga ang mga Lumadnong
Komunidad/Katawhang Lumad hatagan ug mandatoryong representasyon sa mga lawas sa
paghimo og polisiya ug uban pang lokal nga lehislatibong konseho.
GIPADAYAG ni SEC. 17. Katungod sa Pagdeterminar ug Pagdesisyon sa mga Priyoridad
alang sa Kauswagan. - Ang mga Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad adunay
katungod sa pagdeterminar ug pagdesisyon sa ilang kaugalingong mga prayoridad alang sa
kalamboan nga makaapekto sa ilang kinabuhi, pagtuo, institusyon, espirituhanong
kaayohan, ug sa yuta nga ilang gipanag-iya, giokupar o gigamit. Moapil sila sa pagporma,
pagpatuman ug pagtimbang-timbang sa mga polisiya, plano ug programa para sa nasudnon,
rehiyonal ug lokal nga kalamboan nga mahimong direktang makaapekto kanila.
GIPADAYAG ni SEC. 18. Tribal Barangays. - Ang mga Lumadnong
Komunidad/Katawhang Lumad nga nagpuyo sa magkadugtong nga mga dapit o komunidad
diin sila ang nag-umol sa nag-una nga populasyon apan nahimutang sa mga lungsod,
probinsiya o siyudad diin dili sila maoy mayoriya sa populasyon, mahimong magporma o
maglangkob sa usa ka bulag nga barangay subay sa Local Government Code sa pagmugna sa
mga tribal barangay.

7

GIPADAYAG ni SEC. 19. Papel sa mga Organisasyon sa Katawhan. - Ang Estado moila
ug morespeto sa tahas sa mga independenteng Lumadnong Komunidad/Katawhang mga
organisasyon aron ang mga Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad nga makapadayon
ug manalipod sa ilang mga lehitimo ug kolektibong interes ug mga pangandoy pinaagi sa
malinawon ug subay sa balaod nga mga paagi.
GIPADAYAG ni SEC. 20. Mga Paagi alang sa Pagpalambo/Paghatag ug Gahum sa
ICCs/lPs. - Ang Gobyerno magtukod ug mga paagi alang sa hingpit nga
kalamboan/paghatag ug gahum sa mga Lumadnong Komunidad/Katawhang Lumad nga
kaugalingong mga institusyon ug mga inisyatibo ug, kon gikinahanglan, maghatag sa mga
kahinguhaan nga gikinahanglan alang niini.